เข้าใจความปลอดภัยในการสื่ อสารผ่านเน็ต
Posted: 01 May 2016 10:45 AM PDT (อ้างอิงจากอีเมล์ข่าว เวบไซท์ประชาไท)
ไม่กี่วันก่อนเดินทาง มีคนโทรมาปรึกษา ว่าโทรศัพท์ของเขามันทำงานแปลกๆ มีใครมาทำอะไรกับโทรศัพท์เขาไหม เขาห่วงเรื่องความปลอดภัย คุยไปสักพัก เขาบอกว่าอธิบายเป็นคำพูดแล้
แน่นอนว่าไม่กดดูครับ
เขาโทรมาหาอีกที ถามว่าดูให้ยัง เราตอบไปว่า เครื่องเราดู MMS ไม่ได้ มีอะไรก็เมลมาละกัน แล้วเขาก็เงียบไป ไม่ได้โทรมาอีก
ทำไมถึงไม่กดดู?
จริงๆ ตอนนั้นไม่ได้คิดอะไร แค่รู้สึกว่าไม่ควรจะกดดู อะไรแปลกๆ จากคนที่เราไม่มั่นใจ
จนมานึกได้วันนี้ ว่า ดีแล้วที่ไม่ได้กดดู
MMS เป็นช่องทางหนึ่งในการโจมตี โทรศัพท์ Android การโจมตีทางนี้เป็นที่รู้จักกั นเนื่องจากบั๊กที่ชื่อว่า Stagefright ซึ่งถูกค้นพบเมื่อปีที่แล้ว (2015) แต่จริงๆ มันมีรูนี้มานานมากแล้วโดยไม่มี ใครรู้
การโจมตีในบางกรณีต้องให้ผู้ใช้ กดดูข้อความ แต่บางครั้งก็ไม่จำเป็น แค่รับ MMS ก็โดนแล้ว Zimperium ซึ่งเป็นสมาพันธ์ของผู้ผลิ ตโทรศัพท์ที่แลกเปลี่ยนเรื่ องความปลอดภัย ประมาณการว่า 50% ของโทรศัพท์ที่มีรูรั่วนี้ สามารถถูกโจมตีได้โดยผู้ใช้ไม่ ต้องกดดูข้อความ https://blog.zimperium.com/ how-to-p...
ดูวิธีการปิดรับ MMS https://www.blognone.com/node/
นอกจากช่องทาง MMS แล้ว การโจมตีผ่านรูรั่ว Stagefright ยังทำได้ผ่านการส่งไฟล์ mp4 ที่ถูกแก้ไขให้ไปกระตุ้นรูรั่ว (ดูคลิป 2 อันตามลิงก์) https://thehackernews.com/
เมื่อถูกโจมตีในกรณีของ Stagefright ผู้โจมตีสามารถส่งคำสั่งต่างๆ มารันบนเครื่องที่ถูกโจมตีได้
แล้วยังไง?
ตอนนี้มีคนเป็นห่วงกันเยอะว่า การใช้โซเชียลมีเดียไม่ปลอดภั ยแล้วใช่ไหม คุยกันสองคนก็มีคนที่สามรู้ได้ แถมกฎหมายก็กำลังจะแก้ให้โทษหนั กขึ้นอีก ฯลฯ
เรามาทำความเข้าใจกับการสื่ อสารในระบบเครือข่ายก่อน
คร่าวๆ คือ ข้อมูลในระบบคอมพิวเตอร์ เราแบ่งเป็นสองแบบ
เรามาทำความเข้าใจกับการสื่
คร่าวๆ คือ ข้อมูลในระบบคอมพิวเตอร์ เราแบ่งเป็นสองแบบ
1.ข้อมูลระหว่างพัก (data at rest)
2.ข้อมูลระหว่างเดินทาง (data in transit)
(บางคนแยก data at rest ย่อยออกเป็นอีกสองส่วน คือข้อมูลส่วนที่อยู่ในอุปกรณ์ จัดเก็บรอเอามาประมวลผล กับข้อมูลส่วนที่ถูกดึงขึ้ นมาประมวลผลอยู่ในหน่ วยความจำหรือซีพียู แต่เราเอาแค่นี้พอ)
จะเข้าถึงข้อมูลก็ต้องเข้าถึงข้ อมูลไม่แบบ (1) ก็ (2) นี่แหละ
สมมติว่าเราแชตกันผ่านแอปหรื อเมลหรือเว็บอะไรสักอย่าง ผังแบบง่ายที่สุดมันจะเป็นแบบนี ้
จะเข้าถึงข้อมูลก็ต้องเข้าถึงข้
สมมติว่าเราแชตกันผ่านแอปหรื
// รูปที่ 1 //[ A ]<===>[ P ]<===>[ B ]
ข้อมูลที่อยู่ในกล่อง [ X ] คือข้อมูลระหว่างพัก (data at rest) คือข้อมูลมันอยู่นิ่งๆ ในอุปกรณ์หรือเซิร์ฟเวอร์ รอส่งต่อ ([ A ] และ [ B ] คืออุปกรณ์ปลายทาง ส่วน [ P ] คือผู้ให้บริการหรือตั
ส่วนข้อมูลใน === คือข้อมูลระหว่างเดินทาง (data in transit) ข้อมูลที่อยู่ในท่อ ในสายเคเบิล ในคลื่นไวไฟ คือข้อมูลมันกำลังวิ่งอยู่
สมมติ A จะสวัสดีโย่ B
ข้อมูล (โย่) จะมีที่อยู่ในแต่ละช่
// รูปที่ 2 //[A(โย่)]<======>[P ]<======>[B ][A ]<=(โย่)=>[P ]<======>[B ][A ]<======>[P(โย่)]<======>[B ][A ]<======>[P ]<=(โย่)=>[B ][A ]<======>[P ]<======>[B(โย่)]
(ในความเป็นจริง ข้อมูลมันไม่ได้ “เคลื่อนที่” แบบนี้ในรูปที่ 2 นี้ซะทีเดียวกัน จริงๆ ข้อมูลมันถูก “ทำสำเนา” ต่อๆ กันไป คือ (โย่) มันจะไปอยู่ในทุกที่แหละ ถึง B ได้รับแล้ว แต่ก็จะยังอยู่ในเครื่องของ A และของผู้ให้บริการ และอาจจะยังตกค้างอยู่ในท่อชั่ วระยะเวลาหนึ่ง แต่เพื่อความสะดวกในการอธิบาย ติ๊ต่างว่าข้อมูลมัน “เคลื่อนที่” ละกันนะ)
การดักรับข้อมูลและการเข้ารหั สข้อมูล
การ “ดักฟัง” หรือการ “ดักรับข้อมูล” คือการดักข้อมูลที่อยู่ระหว่ างเดินทางซึ่งเป็นวิธีหนึ่ งในการได้มาซึ่งข้อมูล
การเข้าถึงข้อมูลการสื่ อสารของเป้าหมายด้วยการดักรับข้ อมูลนี้ ทำได้สะดวกมากในอินเทอร์เน็ต (และระบบโทรคมนาคมอื่นๆ ทั่วไป) เนื่องจากระบบอินเทอร์เน็ ตในระดับพื้นฐานนั้นไม่ได้ถู กออกแบบให้เข้ารหัสข้อมูลตั้ งแต่แรก อีเมลและหน้าเว็บ ถูกส่งระหว่างเซิร์ฟเวอร์กั นเองและระหว่างเซิร์ฟเวอร์กับอุ ปกรณ์ของเรา แบบที่ใครๆ ที่อยู่ระหว่างทางก็หยิบอ่านได้
ถ้าอินเทอร์เน็ตคือระบบไปรษณีย์ การสื่อสารทั่วไปก็คือการคุยกั
แต่พอคนต้องการให้การสื่อสารมั นปลอดภัยขึ้น ด้วยเหตุผลต่างๆ เช่น การซื้อขายสินค้า หรือติดต่อธุรกิจ เรื่องส่วนตัว ก็มีการพัฒนาให้การสื่อสารบนอิ นเทอร์เน็ตมันปลอดภัยขึ้น ด้วยการเข้ารหัสการสื่อสาร
ตัวอย่างการเข้ารหัสการสื่ อสารที่นิยมสำหรับอินเทอร์เน็ต เช่นโปรโตคอล Secure Sockets Layer (SSL) (ล้าสมัยแล้ว) และ Transport Layer Security (TLS) ซึ่งใช้กับทั้งการรับส่งข้อมู ลหน้าเว็บและอีเมล
เว็บไซต์ที่รับส่งข้อมูลระหว่ างเว็บเซิร์ฟเวอร์กับอุปกรณ์ ปลายทางที่ใช้โปรโตคอล SSL หรือ TLS จะสังเกตได้จากที่ตอนนั้น url นั้นจะเป็น https:// (ถ้าเป็น http:// ที่ไม่มี s จะเป็นการส่งข้อมูลปกติ ไม่มีการเข้ารหัส)
การเข้ารหัสการสื่อสาร อย่าง HTTPS ทำให้การดักรับข้อมูลระหว่างเดิ นทางนั้นได้ประโยชน์น้อยลง คือยังดักรับได้เหมือนเดิม แต่ข้อมูลที่ได้ไปมันอ่านไม่ออก (ติดตั้งปลั๊กอิน HTTPS Everywhere https://www.eff.org/https- everywher...เพื่อช่วยให้เราเข้าเว็บไซต์ด้ วย https ถ้าเว็บไซต์นั้นมีช่องทางนี้ ไม่ต้องพิมพ์ระบุเอง)
// รูปที่ 3 //
[A(โย่)]<======>[P ]<======>[B ][A ]<=($&)=>[P ]<======>[B ][A ]<======>[P(โย่)]<======>[B ][A ]<======>[P ]<=(^#)=>[B ][A ]<======>[P ]<======>[B(โย่)]
จะเห็นว่า การดูข้อมูลในท่อ === นั้น ทำได้ยากขึ้น (ต้องไปหาวิธีถอดรหัส เสียเวลา) แต่การดูข้อมูลในเครื่อง [ X ] นั้นยังทำได้
พอเป็นแบบนี้ คนที่อยากเห็นข้อมูล ก็เลยเปลี่ยนเป้า จากการดูข้อมูลในท่อมาดูข้อมู ลในเครื่องแทน เพราะยังไงก่อนส่งและหลังรับ ข้อมูลมันก็จะถูกถอดรหัสอยู่ดี
โปรดสังเกตว่า คำว่า “ส่ง” และ “รับ” ในที่นี้ หมายถึงการรับและส่งทุกๆ ครั้ง ตลอดเส้นทางการเดินทางของข้อมูล ไม่ใช่แค่การส่งออกจาก A และการรับที่ B แต่ยังรวมถึงการรับและส่งต่ อโดยตัวกลางอย่างผู้ให้บริการด้ วย (เช่น จาก A ไปผู้ให้บริการ, จากผู้ให้บริการไป B, หรือระหว่างผู้ให้บริการระดับต่ างๆ)
เราจะเห็นว่า ที่เครื่องเซิร์ฟเวอร์ของผู้ให้ บริการ ก็จะมีข้อมูลที่ไม่ถูกเข้ารหั สเก็บอยู่เช่นกัน
ดังนั้นคนที่อยากดูข้อมูล ถ้าดูข้อมูลในท่อ === ไม่ได้ ก็ยังมีจุดให้ดูข้อมูลได้อีกอย่ างน้อย 3 ที่คือ [ เครื่องผู้ส่ง ], [ เครื่องผู้ให้บริการ ], และ [ เครื่องผู้รับ ]
เนื่องจากการเข้าถึงข้อมูลที่ เครื่องผู้ให้บริการเป็นวิธีที่ ง่ายและคุ้มค่า ถ้าเลือกได้ คนก็มักจะใช้วิธีนี้ก่อน (ไม่ว่ าจะทำตามกระบวนการกฎหมายหรือไม่ ก็ตาม)
วิธีหนึ่งในการเข้าถึงข้อมู ลในเครื่องผู้ให้บริการ ก็คือการร้องขอไปที่ผู้ให้บริ การโดยตรงเลย ซึ่งในบางประเทศ ก็อาจจะต้องมีขั้นตอนเช่น การแสดงคำสั่งศาล หมายค้น อะไรทำนองนี้ แต่บางครั้งผู้ให้บริการก็ อาจจะเป็นคนแจ้งไปยังเจ้าหน้าที ่บังคับใช้กฎหมายเอง ถ้าเห็นว่าเป็นเรื่องที่เขาคิ ดว่าร้ายแรง อันนี้แล้วแต่ประเทศ แล้วแต่ผู้ให้บริการ
หรือบางครั้งก็อาจมีกรณีแบบ ตัวบริษัทไม่ได้รู้เห็น แต่พนักงานเอาข้อมูลออกมา (ทั้งๆ ที่ขัดนโยบายบริษัท)
อีกวิธีหนึ่งคือการเจาะเข้าไปที ่เครื่องผู้ให้บริการเลย แบบนี้ข้อมูลก็หลุดรั่วได้เช่ นกัน -- พวกผู้ให้บริการมักเป็นเป้ าหมายใหญ่ในการโจมตีอยู่แล้ว เพราะถ้าสำเร็จมันก็คุ้ม ข้อมูลคนเป็นล้าน (แต่ก็ไม่ใช่เรื่องง่าย เพราะผู้ให้บริการรายใหญ่ๆ ก็มีคนมีทรัพยากรในการป้องกันตั วเองมากกว่าองค์กรเล็กๆ)
ทั้งหลายทั้งปวง พอเป็นแบบนี้ คนก็เห็นว่า ก็ยังไม่ปลอดภัยอยู่ดี ถ้าจะเข้ารหัสเฉพาะต่อรับส่งข้ อมูล ควรจะเข้ารหัสตัวข้อมูลเองด้วย เพื่อที่ว่าตัวกลางที่เราฝากข้ อมูลไปกับเขา จะได้อ่านไม่ได้
// รูปที่ 4 //[A(โย่)>(#$)]<======>[P ]<======>[B ][A ]<=(#$)=>[P ]<======>[B ][A ]<======>[P(#$)]<======>[B] [A ]<======>[P ]<=(#$)=>[B ][A ]<======>[P ]<======>[B(#$)>(โย่)]
จะเห็นว่าการเข้ารหัสแบบนี้ คือการเข้ารหัสข้อมูลอยู่ในเครื
เราเรียกการเข้ารหัสแบบตั้งแต่ ต้นอย่างนี้ ว่า end-to-end encryption หมายถึงว่า จะมีเฉพาะปลายทางสุดสาย (end) ทั้งสองของการสื่อสารเท่านั้นที ่เห็นข้อความต้นฉบับ คนที่อยู่ตรงกลางที่เหลือจะเห็ นเฉพาะข้อมูลที่ถูกเข้ารหัสแล้ว
ในทางปฏิบัติ การสื่อสารอาจมีการเข้ารหั สหลายรอบที่ระดับต่างๆ กัน
// รูปที่ 5 //[A(โย่)>(#$)]<======>[P ]<======>[B ][A ]<=(%*)=>[P ]<======>[B ][A ]<======>[P(#$)]<======>[B] [A ]<======>[P ]<=(^&)=>[B ][A ]<======>[P ]<======>[B(#$)>(โย่)]
ในรูปที่ 5 จะเห็นว่าเป็นการเอารูปที่ 3 และรูปที่ 4 มารวมกัน มีการเข้ารหัสทั้งที่ข้อมู ลระหว่างพัก (ในเครื่อง) และเข้ารหัสซ้ำอีกทีที่ข้อมู ลระหว่างเดินทาง (ในท่อ)
ตัวอย่างของการรับส่งข้อมูลอย่ างในรูปที่ 5 คือการเข้ารหัสข้อความในอีเมลด้ วย PGP ก่อน -- จาก (โย่) ไปเป็น (#$) -- จากนั้นจึงส่งข้อมูลที่เข้ารหั สแล้วไปยังเซิร์ฟเวอร์อีเมล ผ่านโปรโตคอล TLS เพื่อปกปิดรหัสผ่านอีเมลของเรา เซิร์ฟเวอร์อีเมลจะเก็บข้อมู ลเอาไว้โดยที่ไม่เห็นข้อความต้ นฉบับ จากนั้นก็จะส่งต่อไปยังผู้รับ แล้วผู้รับก็จะถอดรหัสที่ ปลายทางอีกที
ตัวอย่างของการรับส่งข้อมูลอย่
(คำถามคือ ทำไมต้องทำซ้ำแบบนี้ด้วย คำตอบคือ ข้อมูลในการสื่อสารทั้งหมด ไม่ได้มีเฉพาะข้อมูลที่เราจะส่ งจริงๆ แต่อาจมีข้อมูลอื่นด้วย เช่น ชื่อผู้ใช้ รหัสผ่าน ในกรณีการส่งอีเมล เราอาจจะเข้ารหัสข้อความที่ เราต้องการส่งแล้ว แต่ถ้าไม่เข้ารหัสช่องทางการสื่ อสาร คนที่ดักรับข้อมูลแม้จะอ่านข้ อความเราไม่ได้ แต่จะเห็นรหัสผ่านของเราได้ -- ในปี 2014 พบว่า ISP บางเจ้าในเมืองไทย มีการปฏิเสธการเชื่อมต่อแบบเข้ ารหัสกับเซิร์ฟเวอร์อีเมล https://www.eff.org/deeplinks/ 2014/11/starttls-downgrade- attacks )
บริการแชตรุ่นหลังๆ อย่าง Signal, WhatsApp (เวอร์ชั่นใหม่-และต้องเป็ นเวอร์ชั่นใหม่ทั้งสองข้ างของการสื่อสาร) และ Telegram ก็จะใช้การเข้ารหัสแบบ end-to-end คือเข้ารหัสมาตั้งแต่ ปลายทางของอุปกรณ์รับส่งเลย ไม่ใช่เข้ารหัสเฉพาะตรงท่อ (Facebook เข้ารหัสเฉพาะตรงท่อ, ส่วน LINE โดยปกติจะเข้ารหัสเฉพาะตรงท่ อเช่นกัน เว้นว่าจะเลือก hidden chat จึงจะเป็นการเข้ารหัสที่ข้ อความตั้งแต่ต้นทาง มีให้ใช้ตั้งแต่ LINE รุ่น 4.5)
พอเป็นแบบนี้ การขอข้อมูลการผู้ให้บริการ ก็จะได้ประโยชน์น้อยลงไปอีก เพราะต่อให้ผู้ให้บริการให้ข้
เมื่อข้อมูลระหว่างเดินทางในท่อ === ก็ถูกเข้ารหัส ข้อมูลระหว่างพักในเซิร์ฟเวอร์ [ ผู้ให้บริการ ] ก็ถูกเข้ารหัส จุดที่จะยังดูข้อมูลได้ ก็เหลือที่เครื่องปลายทางทั้ งสองของการสื่อสาร นั่นคือเครื่อง [ A ] และเครื่อง [ B ]
นี่น่าจะสาเหตุหนึ่งที่ว่ าทำไมตอนหลังๆ การโจมตีที่อุปกรณ์มือถือจึงมี เยอะขึ้น เพราะมันเป็นเป้าหมายที่จั ดการได้ง่ายกว่า คือไปดูข้อมูลระหว่างพักที่ ปลายทั้งสองข้างของการสื่อสาร เพราะต่อให้มีการเข้ารหัสก่อนส่ งหรือระหว่างส่ง ก็ไม่มีประโยชน์ เพราะที่อุปกรณ์ต้ นทางและปลายทาง ยังไงก็ต้องมีการถอดรหัส
วิธีหนึ่งที่จะเข้าไปดูข้อมู ลในอุปกรณ์เหล่านั้นได้ คือหาทางนำซอฟต์แวร์พวกมัลแวร์ (malware) หรือ สปายแวร์ (spyware) ไปแอบติดตั้งลงในเครื่องเป้ าหมาย (ด้วยการล่อให้เป้าหมายคลิกลิ งก์หรือรับ MMS อย่างที่พูดถึงไปตอนต้น)
ซอฟต์แวร์ Remote Control System (RCS): Galileo ของบริษัท Hacking Team ก็เป็นซอฟต์แวร์อันหนึ่งที่ เจาะจงโจมตีอุปกรณ์ที่ปลายทั้ งสองข้างของการสื่อสาร https://youtu.be/8GhEvuU8LjU
จากอีเมลภายในของบริษัท Hacking Team “ลูกค้า” จากประเทศไทย มีความสนใจถึงการดูข้อมูลใน iPhone ที่ไม่ได้เจลเบรก การดูข้อมูล Line, WhatsApp, WeChat, และ Instagram https://wikileaks.org/ hackingteam/e...
มีเอกสารยืนยันหน่วยงานรั
กลับมาที่บั๊กในโทรศัพท์
บั๊ก Stagefright นี้พบใน Android รุ่นตั้งแต่ 2.2 เรื่อยมาจนถึงรุ่น 5.1 (โทรศัพท์ Android ส่วนใหญ่ในตลาด ตอนนี้เป็นรุ่น 4.x)
เช็คว่าโทรศัพท์ของเราได้มีรูรั ่วนี้หรือไม่ ด้วยแอป Stagefright Detector จาก Zimperium INC.
https://play.google.com/store/ apps/...
บั๊ก Stagefright นี้พบใน Android รุ่นตั้งแต่ 2.2 เรื่อยมาจนถึงรุ่น 5.1 (โทรศัพท์ Android ส่วนใหญ่ในตลาด ตอนนี้เป็นรุ่น 4.x)
เช็คว่าโทรศัพท์ของเราได้มีรูรั
https://play.google.com/store/
ถ้าเจอแล้วไงต่อ?
ถ้าที่ผ่านมาไม่เคยอัปโอเอสเลย ก็ลองอัปดูครับ สำหรับ Android ให้ไปที่ Settings -> About Phone/Tablet -> System updates (อุปกรณ์แต่ละรุ่นอาจต่างกันนิ ดหน่อย)
แต่ถ้าไม่มีให้อัป ก็ทำใจครับ แต่อ่านต่อหน่อยนึง
แต่ถ้าไม่มีให้อัป ก็ทำใจครับ แต่อ่านต่อหน่อยนึง
แล้วถ้าไม่เจอล่ะ?
ก็รอดตัวไปสำหรับบั๊กตัวนี้ แต่ก็อาจจะมีบั๊กตัวอื่นรออยู่
บั๊กของอุปกรณ์ (ทั้งซอฟต์แวร์และฮาร์ดแวร์) นั้นถูกค้นพบใหม่เรื่อยๆ และก็มีคนที่ไม่ได้ปราถนาดีกั บเราพยายามจะหาประโยชน์จากรูรั่ วตรงนี้เสมอ ต่อให้รอดคราวนี้ คราวหน้าก็อาจจะไม่รอด
เนื่องจากคนทั่วไปอย่างเราๆ ไปแก้ไขปรับปรุงโอเอสเองไม่ได้ ต้องรอผู้ผลิตอย่างเดียว คำแนะนำสำหรับการเลือกซื้อโทรศั พท์ก็คือ เลือกยี่ห้อและรุ่นที่เขาจะอั ปเดตให้บ่อยๆ ทันเหตุการณ์ ทันกับการค้นพบรูรั่วใหม่ๆ
ซึ่งก็มีอยู่สองทางเลือกหลั กตอนนี้ คือถ้าไม่ตระกูล iOS จากแอปเปิล ก็ตระกูล Nexus จากกูเกิล ส่วน Android อื่นๆ นี่แล้วแต่บุญแต่กรรม อย่างซัมซุงและโซนี่นั้นเลือกอั ปเดตให้กับไม่กี่รุ่น แล้วก็ช้ามากกว่าจะอัป
อีกทางเลือกสำหรับโทรศัพท์ Android รุ่นที่ถูกทอดทิ้งก็คือ ไปใช้โอเอส Android รุ่นโม ที่ชื่อว่า CyanogenMod ซึ่งถ้าเทียบกับผู้ผลิตหลายๆ เจ้า โดยเฉพาะกับรุ่นที่ตกรุ่น ก็อัปเดตสม่ำเสมอกว่าแน่ๆ (CyanogenMod รุ่นตั้งแต่ 12.1 เป็นต้นไป แก้ไขบั๊ก Stagefright แล้ว)
เนื่องจากคนทั่วไปอย่างเราๆ ไปแก้ไขปรับปรุงโอเอสเองไม่ได้ ต้องรอผู้ผลิตอย่างเดียว คำแนะนำสำหรับการเลือกซื้อโทรศั
ซึ่งก็มีอยู่สองทางเลือกหลั
อีกทางเลือกสำหรับโทรศัพท์ Android รุ่นที่ถูกทอดทิ้งก็คือ ไปใช้โอเอส Android รุ่นโม ที่ชื่อว่า CyanogenMod ซึ่งถ้าเทียบกับผู้ผลิตหลายๆ เจ้า โดยเฉพาะกับรุ่นที่ตกรุ่น ก็อัปเดตสม่ำเสมอกว่าแน่ๆ (CyanogenMod รุ่นตั้งแต่ 12.1 เป็นต้นไป แก้ไขบั๊ก Stagefright แล้ว)
สรุป
การรักษาความปลอดภัยทางคอมพิ วเตอร์นั้น มีหลายส่วน ทั้งที่ตัวอุปกรณ์เอง สภาพแวดล้อมที่ใช้งาน และที่พฤติกรรมการใช้
ในส่วนของอุปกรณ์
- อัปเดตโอเอสและซอฟต์แวร์ให้ทั
นสมัย เพื่อลดโอกาสโดนโจมตีจากรูรั่ วพวกนี้
- กรณีโทรศัพท์ที่ใช้มันไม่ยอมให้
อัปเดตหรือกว่าจะอัปก็ช้ามาก ถ้าจำเป็นและพอจะทำได้ ก็ลองพิจารณาหาโทรศัพท์ใหม่
สำหรับสภาพแวดล้อมที่ใช้งาน
- เครื่องไหนที่เราไม่ไว้ใจ อย่าไปใช้ ถ้าไม่จำเป็นจริงๆ อดใจไปใช้เครื่องตัวเองดีกว่า
- ถ้าจำเป็นจริงๆ ให้ใช้เฉพาะงานที่ต้องการ อย่าเผลอบันทึกรหัสผ่านลงเครื่
อง เสร็จแล้ว ล็อกเอาต์ทุกอย่าง และอย่าลืมลบประวัติการเข้าใช้ ทุกอย่าง - สำหรับเว็บเบราว์เซอร์ ถ้าทำได้ ให้ใช้งานในโหมด Private Browsing (สำหรับ Chrome เรียกว่า Incognito, สำหรับ Internet Explorer/Edge เรียกว่า InPrivate Browsing) เพราะจะไม่บันทึกข้อมูลลงเครื่
อง - การลบประวัติการใช้ในเว็บเบราว์
เซอร์: บน Windows กดปุ่ม Ctrl+Shift+Delete, บน OS X กดปุ่ม Command+Shift+Delete, ใน Safari เลือกเมนู History -> Clear History, สำหรับ Chrome บน Android เลือก Settings -> Privacy -> Clear browsing data
- สำหรับเว็บเบราว์เซอร์ ถ้าทำได้ ให้ใช้งานในโหมด Private Browsing (สำหรับ Chrome เรียกว่า Incognito, สำหรับ Internet Explorer/Edge เรียกว่า InPrivate Browsing) เพราะจะไม่บันทึกข้อมูลลงเครื่
- และกลับกัน อย่าให้คนที่เราไม่ไว้ใจ ใช้เครื่องของเรา ทางที่ดีควรสร้างบัญชีต่
างหากให้เขา (บัญชี Guest) และจริงๆ เราสามารถปฏิเสธได้ ว่าไม่สะดวก
- ศึกษาเลือกแอปและบริการที่
ปลอดภัยและเหมาะกับการใช้งาน เช่น ไม่ขอ Permission เกินจำเป็น มีระบบการรักษาความปลอดภัยที่ดี สำหรับแอปส่งข้อความอาจดูได้จาก Secure Messaging Scorecardhttps://www.eff.org/secure- messagin... - ในแง่การได้รับการคุ้
มครองทางเทคนิค ดูประวัติของบริษัทว่า กรณีเกิดข้อมูลรั่วหรือแอปมีปั ญหา บริษัทจัดการรับมือยังไงบ้าง - ในแง่การได้รับการคุ้
มครองทางกฎหมาย การเลือกแอปหรือบริการอาจต้องดู ด้วยว่า บริษัทผู้ให้บริการมีสำนั กงานใหญ่และสำนักงานสาขาที่จะรั บเรื่องการบังคับใช้กฎหมายอยู่ ที่ประเทศไหนเป็นหลัก และพอถูกขอข้อมูลหรือขอความร่ วมมือ บริษัทจัดการยังไง เช่นดูจาก “transparency report” ของบริษัทต่างๆ EFF สรุปของบริษัทผู้ให้บริการใหญ่ๆ มาให้ดูที่ https://www.eff.org/who-has- your-ba... - Facebook Government Requests Report https://govtrequests.facebook.
com/ - Twitter Transparency Report https://transparency.twitter.
com/ - Microsoft Transparency Hub https://www.microsoft.com/
about/csr... - Google Transparency Report https://www.google.com/
transparency... - ถ้าจำเป็น การใช้ VPN และ Tor ก็ควรพิจารณาศึกษาเอาไว้ อย่างเฟซบุ๊กนี่สามารถเข้าถึงผ่
าน Tor ด้วย “hidden service” ได้ด้วยที่ https://facebookcorewwwi. onion/
ในส่วนของพฤติกรรมการใช้
- อย่างที่บอก ส่วนใหญ่ความผิดพลาดเกิดจากมนุ
ษย์ทั้งนั้น เช่น ปกป้องกันตัวเองทางเทคนิคอย่ างดี แต่ดันโพสต์ข้อมูลส่วนตั วลงเฟซบุ๊กเอง หรือเผลอให้ทวิตเตอร์มันเช็กอิน หรืออัปโหลดภาพที่มีตำแหน่ง GPS ฝังอยู่ในภาพ (EXIF) - ไม่คลิกลิงก์ที่มีที่มาแปลกๆ (ส่งจากคนไม่รู้จัก, ส่งจากคนรู้จัก แต่ด้วยคำเชิญชวนแหม่งๆ, url เป็น url ที่เราไม่แน่ใจว่ามาจากไหน หรือจะพาไปไหน เช่นพวก shorten url)
- ไม่เล่นไฟล์มีเดียแปลกๆ (ไม่ว่าจะส่งมาทางใดก็ตาม MMS, Line ฯลฯ)
- เพื่อลดความเสี่ยงจากมิจฉาชีพ เบอร์โทรศัพท์ของเราก็ควรจะมี
คนรู้เฉพาะเท่าที่จำเป็น หรือถ้าทำได้ ก็แยกเบอร์ส่วนตัวกับเบอร์ งานออกจากกัน ไม่ใช้ปนกัน เพื่อลดความเสียหาย (sandboxing) - ตั้งรหัสล็อกเครื่องเสมอ
- ถ้าหลีกเลี่ยงได้ ก็ไม่ควรจะให้เครื่องมันจำรหั
สผ่านอีเมลหรือโซเชียลมีเดี ยของเรา (มันสะดวกในการใช้ก็จริง แต่ก็ทำให้คนที่ unlock เครื่องเราได้ เข้าถึงข้อมูลการสื่ อสารของเราได้ อันนี้ก็ต้องชั่งน้ำหนักเอาเอง) - เปิดใช้การยืนยันตัวตน 2 ชั้น (2-step authentication) ถ้าทำได้ (Facebook, Gmail, Microsoft Account พวกนี้มีให้ใช้หมด / ลองค้นเน็ตคำว่า “2 step authen ชื่อบริการที่เราใช้”) -- ดูเหตุผลว่าทำไม
- การใช้ 2-step authen จะช่วยลดปัญหาการถูกขโมยรหัสผ่
านจาก keylogger ได้ด้วย (เพราะรหัสอีกชุดนั้น ต่อให้ถูกบันทึก ก็ถูกใช้ได้แค่ครั้งเดียว) -- แต่ไม่ช่วยแก้ปัญหาการถู กขโมยทางการพิมพ์อื่นๆ - keylogger คือเครื่องบันทึกการพิมพ์บนคีย์
บอร์ด ซึ่งจะขโมยรหัสผ่านและข้อมูลส่ วนตัวอื่นๆ ของเราได้ - เวลาพูดถึง keylogger อย่าคิดว่ามันจะมีเฉพาะฮาร์
ดแวร์มาเสียบที่เครื่องเรา หรือต้องเป็นมัลแวร์ที่แอบมาติ ดเครื่องเรา พวกซอฟต์แวร์ keyboard บน Android และ iOS นี่ก็เป็น keylogger เหมือนกัน เวลาใช้ต้องมั่นใจว่ามันมาจากผู ้ผลิตที่เราไว้ใจได้จริงๆ
- keylogger คือเครื่องบันทึกการพิมพ์บนคีย์
- ไม่ใช้รหัสผ่านซ้ำกัน โดยเฉพาะกับบัญชีหลักๆ แต่ละอันไม่ควรซ้ำกันเลย และไม่ควรเอารหัสผ่านของบัญชี
หลักไปตั้งเป็นรหัสผ่านของบัญชี อื่น เหตุผลคือถ้ามีคนรู้รหัสผ่านหนึ ่งของเรา (เช่นมีบริการหนึ่งที่ เราเคยไปใช้ ระบบรักษาความปลอดภัยไม่ดี ทำรหัสผ่านเราหลุด) เขาสามารถเอารหัสเดียวกันนี้ ไปลองเข้าบริการอื่นๆ ของเราได้ - หมั่นสังเกตคำเตือนจากเว็
บเบราวเซอร์และโอเอส เช่น ดูรูปกุญแจสีเขียว/สีแดงที่ช่อง url เพื่ออ่านคำเตือนเรื่องใบรั บรองการเข้ารหัสของเว็บไซต์ (SSL/TLS encryption certificate) ว่าเป็นของจริงหรือไม่ เพื่อให้แน่ใจว่าเรากำลังสื่ อสารกับเว็บไซต์ที่เรากำลังคิ ดว่าสื่อสารอยู่ด้วยจริงๆ - การสื่อสารแบบเข้ารหัสนั้น การันตีเฉพาะว่าระหว่างทางข้อมู
ลจะอ่านไม่ได้ แต่ไม่ได้การันตีว่าที่ ปลายทางที่ข้อมูลจะถูกถอดรหัสนั ้น จะเป็นคนที่เราคิดว่าเป็น (เราอาจจะคุยกับคนแอบอ้างอยู่) - จึงมีการคิดค้นระบบออกใบรั
บรองขึ้นมา เพื่อรับรองว่าเซิร์ฟเวอร์ที่ เราติดต่อด้วยนั้น เป็นเซิร์ฟเวอร์ที่อ้างจริงๆ ใบรับรองนี้เรียกกันว่า “SSL certificate” หรือ “encryption certificate” - คำสั่งกระทรวงไอซีที ที่ 163/2557 ที่ตั้งคณะทำงานทดสอบระบบเฝ้าติ
ดตามสื่อออนไลน์ มาประสานงานกับผู้ให้บริการเน็ ตและ Internet Gateway และทดสอบ “ระบบเฝ้าติดตามสื่อออนไลน์ที่ มีการเข้ารหัสป้องกันข้อมูล” มีจุดมุ่งหมายในการจะเจาะการเข้ ารหัสการสื่อสารด้วย SSL/TLS นี้ ซึ่งคาดกันว่าวิธีหนึ่งที่ จะทำได้ คือด้วยการปลอมใบรับรอง เพื่อดูข้อมูลในแบบที่เรียกว่า “Man in the Middle Attack” หรือการปลอมตัวมาเนียนอยู่ ตรงกลางของการสื่อสาร - คือแทนที่ สมมติ เราจะคุยกับเฟซบุ๊กตรงๆ ก็อาจมีเซิร์ฟเวอร์ของไอซีที
มาคั่นกลาง แล้วทำให้เราเข้าใจว่าเป็นเซิร์ ฟเวอร์ของเฟซบุ๊ก (ด้วยความร่วมมือของ ISP) เราก็ส่งข้อมูลให้เซิร์ฟเวอร์นี ้โดยไม่รู้ตัว เซิร์ฟเวอร์นี้ก็ส่งต่อข้อมู ลให้เฟซบุ๊ก เพื่อให้เราไม่สังเกต ใช้งานได้ปกติ [A]<=========>[Facebook]<=>[B] [A]<=>[MICT]<=>[Facebook]<=>[ B] แม้การสื่อสารระหว่างเรา [A] กับเซิร์ฟเวอร์ [MICT] จะเข้ารหัสก็จริง แต่ปลายทางที่จะถูกถอดรรัสมันก็ คือเซิร์ฟเวอร์ [MICT] ด้วย ไม่ใช่ที่ [Facebook] แบบนี้ก็ไม่ปลอดภัยเช่นกัน วิธีนี้ทำไม่ได้ง่ายๆ และถ้าทำขึ้นมาก็จะมีจุดพอสั งเกตได้ เพียงแต่ผู้ใช้ทั่วไปอาจจะไม่ค่ อยสังเกต และการออกแบบแอปในมือถือก็ทำให้ สังเกตได้ยากขึ้นด้วย - ระลึกว่า การสื่อสารนั้น เป็นกิจกรรมที่ทำกันสองฝั่ง ข้อมูลที่เครื่องของเราไม่ได้มี
เฉพาะข้อมูลของตัวเรา แต่มีข้อมูลจากคนที่เราสนทนาเก็ บอยู่ด้วย (และกลับกัน) ดังนั้นถ้าเราทำตัวไม่ปลอดภัย เพื่อนๆ เราทั้งหมดที่เราเคยคุยด้วยก็ จะไม่ปลอดภัยตามไปด้วย - การสื่อสารที่ปลอดภัยจะเกิดขึ้
นได้ก็ต่อเมื่อทุกจุดในการสื่ อสารนั้นปลอดภัย ตั้งแต่ต้นทางตลอดถึงปลายทาง ถ้าเราไม่แน่ใจว่าผู้ใช้ที่ ปลายทางจะเคร่งครัดกั บความปลอดภัยในระดับเดียวกับตั วเรา ก็ให้ระมัดระวังมากขึ้นในการส่ งข้อมูล
จบที่ว่า ในทางปฏิบัตินั้น ไม่มีระบบสารสนเทศอะไรปลอดภัย 100% ไปตลอดกาล ความผิดพลาดมาจากมนุษย์เป็นส่ วนใหญ่ ทั้งคนออกแบบระบบและคนใช้ระบบ แต่เราสามารถมีระบบสารสนเทศที่ “ปลอดภัยเพียงพอ” ได้ (เช่น รหัส OTP ที่เราใช้กับการซื้อของออนไลน์ อาจจะใช้เวลาแค่ 2 นาทีในการถอดรหัสแบบดื้อๆ หรือที่เรียกว่า brute force คือเดาไปเรื่อยๆ จนถูก แต่ถ้าระบบมันตั้งให้รหั สหมดอายุหลังจาก 30 วินาที แบบนี้ก็คือปลอดภัยพอแล้ว)
อย่ากลัวจนไม่ได้ทำงานทำการ อะไรพอทำได้ก็ทำไป ถ้าเราชั่งน้ำหนักดีแล้ว สำคัญคือการประเมินความเสี่ยงนั ้นอยู่บนข้อมูลที่ตัวเราพอจะเชื ่อถือได้ครับ (และความเสี่ยงของแต่ละคนก็ไม่ เหมือนกันด้วย)
/* ถ้ามีอะไรผิดพลาด หรือเขียนแล้วน่าจะชวนเข้าใจผิ ดได้ รบกวนแจ้งในคอมเมนต์ได้เลยครับ และถ้าคิดว่าพอมีประโยชน์ ก็ขอให้ช่วยแชร์หน่อยครับ */
ฝากลิงก์ไว้หน่อย
- Surveillance Self-Defense การป้องกันตัวเองจากการถูกสอดส่
อง https://ssd.eff.org/th/ - Security in-a-Box แนะนำการรักษาความปลอดภัยทางดิ
จิทัล https://securityinabox.org/th - ใช้เน็ตปลอดภัยด้วย Tor https://thainetizen.org/tor/
ที่มา: เฟซบุ๊ก Art Suriyawongkul
แสดงความคิดเห็น
หมายเหตุ: มีเพียงสมาชิกของบล็อกนี้เท่านั้นที่สามารถแสดงความคิดเห็น