นักรบไอเอสจัดเป็นผู้ป่วยทางจิตหรือไม่ ?

บีบีซีไทย - BBC Thai 

นักรบไอเอสจัดเป็นผู้ป่วยทางจิตหรือไม่ ?

นายจอห์น เคอร์รี รัฐมนตรีต่างประเทศสหรัฐฯ กล่าวถึงนักรบของกลุ่มรัฐอิสลาม (ไอเอส) ว่าเป็นฆาตกรโรคจิต หลังจากที่เกิดเหตุวินาศกรรมโจมตีกรุงปารีสเมื่อคืนวันศุกร์ (13 พ.ย.) ที่ผ่านมา ส่งผลให้มีผู้เสียชีวิตอย่างน้อย 129 ราย และบาดเจ็บอีกหลายร้อยราย

ในเหตุก่อการร้ายดังกล่าว นักรบไอเอสใช้วิธีกราดยิงและระเบิดฆ่าตัวตาย ตามจุดที่ได้ชื่อว่าเป็น “เป้าหมายอ่อน” ไม่สู้เกี่ยวข้องกับการเมืองและความมั่นคงโดยตรง เช่น บาร์ ภัตตาคาร ศูนย์ศิลปะและสนามกีฬาแห่งชาติ จุดที่มีการโจมตีอย่างโหดเหี้ยมที่สุด คือที่ศูนย์ศิลปะที่กำลังมีการแสดงดนตรีร็อค โดยมือปืนบุกเข้าไปในงานและกระหน่ำยิงผู้เข้าร่วมงานนับครั้งไม่ถ้วน นอกจากนั้นยังมีรายงานด้วยว่ามือปืนเดินผ่านศพจำนวนมากที่อยู่ที่พื้น เพื่อตามไปฆ่าคนที่ยังมีชีวิตอยู่

การโจมตีด้วยวิธีที่โหดเหี้ยมดังกล่าว ทำให้นายเคอร์รีชี้ว่า นักรบไอเอสเป็น “พวกปีศาจร้ายที่มีความผิดปกติทางบุคลิกภาพที่มีความเป็นผู้ร้ายโดยสันดาน” ว่าแต่ว่าผู้เป็นฆาตกรโรคจิตแบบที่นายเคอร์รีเรียกว่า “ไซโคพาธ” มีลักษณะอาการเป็นอย่างไร และนักรบไอเอสป่วยทางจิตตามที่นายเคอร์รี ชี้หรือเปล่า บีบีซีคุยกับ ศ. เอสซี วิดิง ผู้เชี่ยวชาญเรื่องจิตพยาธิวิทยาพัฒนาการ ที่ยูนิเวอร์ซิตี คอลเลจ ลอนดอน

ในพจนานุกรมคำว่าไซโคพาธ (psychopath) หมายถึงผู้ป่วยทางจิตแบบเรื้อรัง ที่มีพฤติกรรมผิดปกติ ก้าวร้าวและรุนแรง มีอาการเด่น ๆ คือ ขาดความซื่อตรง ขาดความรับผิดชอบ มีความมั่นใจสูงมาก หุนหันพลันแล่น ขาดความยับยั้งชั่งใจ เห็นแก่ตัว ขาดความสามารถในการเข้าใจความรู้สึกผู้อื่น ขาดความรู้สึกสำนึกผิดและละอายต่อความผิด นอกจากนั้นพวกเขายังมีความอดทนต่ำต่อความรู้สึกคับข้องใจและแสดงพฤติกรรมก้าวร้าวรุนแรงโดยง่าย

ผู้สื่อข่าวบอกว่า เห็นได้ชัดว่านักรบไอเอสที่ก่อเหตุที่กรุงปารีสนั้นมีพฤติกรรมใช้ความรุนแรงสูงมาก แต่จะสามารถจัดเป็นพวกโรคจิตแบบมีความผิดปกติทางบุคลิกภาพที่มีความเป็นผู้ร้ายโดยสันดานได้หรือไม่ ? และเป็นไปได้หรือไม่ว่า ฆาตกรที่การสังหารหมู่คนจำนวนมากไม่จำเป็นต้องเป็นฆาตกรโรคจิตโซโคพาธเสมอไป ?

ในประเด็นนี้ศ. วิดิง ชี้ว่า ตอนนี้ยังมีข้อมูลไม่มากพอที่จะสรุปได้ว่า ฆาตกรสังหารหมู่ทุกคนเข้าข่ายเป็นพวกไซโคพาธ เพราะฆาตกรสังหารหมู่ส่วนใหญ่ไม่ได้รับการตรวจวินิจฉัยอย่างเป็นทางการ ด้วยการใช้มาตรวัดมาตรฐานที่ใช้ประเมินอาการทางจิต ในกรณีนักรบไอเอสที่ก่อเหตุครั้งนี้ เป็นไปได้ว่าพวกเขาอาจไม่ได้จัดอยู่ในกลุ่มผู้ป่วยโรคจิตไซโคพาธ เพียงแต่ว่าพวกเขายึดมั่นในอุดมการณ์ใดอุดมการณ์หนึ่ง และมักเห็นว่ากลุ่มคนที่ไม่เข้าเป็นพวกเดียวกัน เป็นผู้ที่มีคุณค่าต่ำกว่าความเป็นมนุษย์

เป็นไปได้ว่า ความเชื่อที่ว่าฝ่ายตรงข้ามต่ำต้อยกว่ามนุษย์ ทำให้นักรบไอเอสไม่รู้สึกเห็นอกเห็นใจผู้ที่ตกเป็นเหยื่อจากการกระทำของตน ขณะเดียวกัน พวกเขาก็ยึดมั่นในอุดมการณ์อย่างเหนียวแน่น ทำงานร่วมกันเป็นทีมและมีเพื่อนร่วมทีมที่มีอุดมการณ์เดียวกัน ศ. วิดิงชี้ว่าลักษณะแบบนี้ไม่เข้าข่ายว่ามีอาการทางจิตเป็นพวกไซโคพาธ ซึ่งก็ไม่ต่างไปจากในประเทศอื่น ที่นักรบบางคนอาจมีพฤติกรรมบางอย่างของโรคจิตไซโคพาธได้ แต่ก็เป็นไปได้น้อยมากที่ทุกคนหรือส่วนใหญ่จะถูกจัดให้อยู่ในกลุ่มผู้ป่วยทางจิตไซโคพาธ เพราะตามปกติแล้ว ผู้ป่วยโรคจิตไซโคพาธไม่สามารถทำงานด้วยกันเพื่อให้บรรลุเป้าหมายร่วมกันได้ ทั้งเป็นเรื่องยากในการชี้นำให้ผู้ป่วยโรคจิตไซโคพาธทำตามคำสั่ง

ศ. วิดิงชี้ว่า บางคนอาจมีลักษณะบางอย่างของโรคจิตไซโคพาธ แต่เห็นว่าส่วนใหญ่แล้วพวกเขาไม่น่าจะเข้าข่ายเป็นโรคจิตชนิดนี้ แต่ที่สามารถก่อเหตุรุนแรงดังกล่าวขึ้นได้ เพราะว่าพวกเขาสามารถตัดความเป็นมนุษย์ออกไปจากตัวเหยื่อได้สำเร็จ จนถึงขั้นที่ทำให้พวกเขาสามารถเก็บกดความรู้สึกเห็นอกเห็นใจเหยื่อได้

เรื่องนี้ก็เช่นเดียวกับการสรุปว่า ทหารหรือนักบินที่ต้องฆ่าฝ่ายตรงข้ามเป็นพวกฆาตกรโรคจิตโซโคพาธ ซึ่งเป็นข้อสรุปที่ไม่ถูกต้อง เพราะว่าทหารหรือนักบินเป็นผู้ที่สามารถสร้างความสัมพันธ์กับผู้อื่นได้ พวกเขามีครอบครัว มีคนรัก นี่ไม่ใช่ลักษณะพฤติกรรมของพวกฆาตกรโรคจิตไซโคพาธ ทหารออกไปสู้รบเพื่อป้องกันประเทศ พวกเขาได้รับการฝึกฝนมาสำหรับการต่อสู้ในภาคสนาม ซึ่งฝึกให้เอาชนะปฏิกิริยาตอบโต้บางอย่างที่เกิดขึ้นโดยอัตโนมัติเวลาสู้รบหรือสังหารมนุษย์ด้วยกัน ซึ่งเราก็รู้ดีว่า ทหารบางคนมีอาการของโรคเครียดจากเหตุการณ์ร้ายแรงหลังกลับจากสนามรบ เนื่องจากได้รับความกระทบกระเทือนใจจากเหตุการณ์ที่ประสบในสนามรบ ซึ่งอาการแบบนี้จะไม่เกิดกับฆาตกรโรคจิตไซโคพาธ

ศ. วิดิง อธิบายถึงขั้นตอนการเกิดโรคจิตแบบโซโคพาธว่า มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ระบุชัดว่า บางคนมีปัจจัยเสี่ยงทางพันธุกรรมที่จะเป็นโรคจิตประเภทนี้ แต่ก็มีบางคนที่เป็นโรคดังกล่าวเนื่องจากทั้งปัจจัยเสี่ยงด้านพันธุกรรมและสิ่งแวดล้อม เพียงแต่ว่าตอนนี้ยังไม่สามารถแยกแยะและระบุถึงปัจจัยเสี่ยงที่ชี้เฉพาะลงไปได้ ไม่มีส่วนไหนของสมองผู้ป่วยได้รับความเสียหาย แต่เราสามารถมองได้ว่ามีความผิดปกติในการทำงานของสมองส่วนที่ประมวลผลเรื่องการรับรู้อารมณ์ความรู้สึกของผู้อื่น โดยสมองส่วนนั้นไม่แสดงอาการตอบรับต่อความทุกข์ทรมานของผู้อื่น เช่น มีปฏิกิริยาตอบรับต่ำเมื่อเห็นผู้อื่นหวาดกลัว นี่อาจเป็นเหตุผลที่ว่าทำไมพวกเขาถึงไม่สามารถแสดงออกถึงความรู้สึกได้

อย่างไรก็ตามศ. วิดิงชี้ว่า ผู้ที่มีบุคลิกภาพแบบเป็นผู้ร้ายโดยสันดานนั้น ใช่ว่าจะกลายเป็นฆาตกรโรคจิตทุกคน เธอยังเชื่อด้วยว่า มนุษย์ทุกคนมีบุคลิกภาพส่วนหนึ่งที่สามารถเป็นฆาตกรได้ แต่ผู้ที่มีบุคลิกภาพแบบเป็นผู้ร้ายโดยสันดานนั้นมีโอกาสสูงมากที่จะลงมือฆาตกรรมมากกว่าผู้อื่น คนที่แสดงลักษณะเฉพาะของบุคลิกภาพแบบเป็นผู้ร้ายโดยสันดานนั้น มีอันตรายมากกว่าคนทั่วไปโดยเฉลี่ย แต่ไม่ใช่ว่าทุกคนที่ไม่เห็นอกเห็นใจผู้อื่นหรือมีบุคลิกภาพแบบหลงตัวเองจะกลายเป็นฆาตกรไปทุกคน

ทั้งนี้ ผู้ที่เข้าข่ายเป็นโรคจิตบุคลิกภาพผิดปกติแบบเป็นผู้ร้ายโดยสันดานนั้น จะต้องได้รับคำวินิจฉัยโดยวัดจากลักษณะกลุ่มอาการตามเกณฑ์การวินิจฉัยที่จัดทำขึ้นโดย ศ. โรเบิร์ต แฮร์ และคณะ ลักษณะอาการดังกล่าวประกอบไปด้วย
- ไม่สนใจความรู้สึกผู้อื่น ขาดความเห็นอกเห็นใจต่อความทุกข์ทรมานของผู้อื่น เลือดเย็น
- แสดงความรู้สึกแบบผิวเผิน ไม่แสดงอารมณ์ความรู้สึก โดยเฉพาะความรู้สึกรับผิดชอบต่อสังคม เช่น รู้สึกผิด ละอายและอับอายใจ
- ขาดความรับผิดชอบ มีแนวโน้มที่จะประณามผู้อื่นในความผิดที่ตนเป็นผู้ก่อ
- พูดจาไม่ตรงไปตรงมา ดูมีเสน่ห์ภายนอกแต่สามารถโกหกได้ในระดับที่จัดว่าแสดงถึงอาการทางจิต
- แสดงความมั่นใจสูงมาก แสดงความชื่นชมและหลงในคุณค่าของตัวเอง
- หุนหันพลันแล่น ขาดความยับยั้งในพฤติกรรมของตน
- เห็นแก่ตัว ยึดตัวเองเป็นศูนย์กลางและขาดความสามารถที่จะรักผู้อื่น
- ไม่สามารถวางแผนอนาคตได้ ขาดความสามารถในการวางแผนเพื่อเป้าหมายระยะยาว
- ยึดความรุนแรง มีความอดทนต่ำ แสดงอาการก้าวร้าวและรุนแรงออกโดยง่าย‪#‎ParisAttacks‬

ภาพประกอบ (แฟ้มภาพ) ภาพแรก นายจอห์น เคอร์รี รัฐมนตรีต่างประเทศสหรัฐฯ, ภาพ 2 นายอับเดลฮามิด อาบาอูด ที่ตกเป็นผู้ต้องสงสัยว่าเป็นผู้วางแผนการวินาศกรรมที่กรุงปารีสครั้งนี้, ภาพ 3 จุดวางดอกไม้และจุดเทียนที่ศูนย์ศิลปะบาตาคลอง ในกรุงปารีส, ภาพ 4 หน่วยความมั่นคงฝรั่งเศส