Zika เหมือนไวรัสตัวอื่นอีกหลายตัว ค้นพบครั้งแรกที่แอฟริกา ยูกันดา เมื่อปี 1947

Pipob Udomittipong

Zika เหมือนไวรัสตัวอื่นอีกหลายตัว ค้นพบครั้งแรกที่แอฟริกา ยูกันดา เมื่อปี 1947 (Zika แปลว่า รกชัฏ) แต่เชื่อมั้ย 70 กว่าปีที่ผ่านมามีรายงานผู้ติดเชื้อ (ที่บันทึกได้) สองคนเท่านั้นเอง ผู้ป่วยส่วนใหญ่ไม่มีอาการรุนแรง บางทีสังเกตไม่พบด้วยซ้ำ

ที่เป็นกระแสขึ้นมาเพราะมีการโยงเข้ากับอาการหัวลีบ – Microcephaly (cephalo มาจากคำกรีก kephalo แปลว่า “หัว”) ซึ่งเกิดได้จากสาเหตุต่าง ๆ เป็นร้อยรวมทั้งพันธุกรรมสภาพแวดล้อมที่ขาดอนามัยระหว่างตั้งครรภ์ การใช้ยาหรือเหล้าระหว่างตั้งครรภ์ ฯลฯ แต่ที่มีการเชื่อมโยงกับ Zika เพราะที่ผ่านมามีการระบาดของเชื้อนี้ พร้อม ๆ กับอุบัติการณ์ของ Microcephaly ที่เพิ่มจาก 5 ต่อทารกแสนคน เป็น 200 ต่อแสนในบราซิล

แต่ (1) ก่อนหน้านี้มีการระบาดของ Zika ที่ French Polynesia เช่นกัน แต่ไม่พบว่ามีอุบัติการณ์ของ Microcephaly เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ และ (2) จนถึงปัจจุบัน ยังไม่มีการวิจัยทางการแพทย์มากเพียงพอจะยืนยันว่า แม่ที่ติดเชื้อไวรัสนี้ จะมีลูกออกมาหัวลีบ จำนวนตัวอย่างที่สำรวจก็ยังน้อยมาก ๆ (คิดดูสิ ต้องเจาะและดูดไขสันหลังเด็กมาตรวจ ทำได้ง่าย ๆ ที่ไหนล่ะ) และยังไม่มีการศึกษาแบบ “case-control” เพื่อเปรียบเทียบกันระหว่างกลุ่มแม่ที่มีกับไม่มีไวรัส เพราะฉะนั้นยังสรุปไม่ได้อย่าง “definitive” ว่า แม่ที่ติดเชื้อ Zika ระหว่างตั้งครรภ์ จะมีลูกออกมาหัวลีบ แต่ก็ควรเฝ้าระวัง

ที่สำคัญ อย่าเอากระแสสื่อไปสร้างภาพลบ อย่า “stereotype” คนที่เป็น Microcephaly เพราะประมาณ 10% เด็กที่มีอาการนี้ไม่ได้รับผลกระทบด้านสมอง และถ้าได้รับแทรกแซงช่วยเหลือ ทั้งการหัดพูด หัดเดิน มีโอกาสที่จะบรรเทาความเสียหายได้ โตขึ้นเหมือนคนทั่วไป แต่กรณีที่ร้ายแรงคือเด็กที่หัวลีบแล้วเป็น down syndrome อันนั้นอาการหนัก แต่ต้องให้กำลังใจพ่อแม่ มากกว่าไปซ้ำเติมหรือสร้างภาพลบให้เขา

ล่าสุดมีรายงานผู้เสียชีวิตจาก #Zika สามรายแรกในโคลอมเบีย เพราะไวรัสตัวนี้จะโจมตีระบบประสาท และมีรายงานการติดเชื้อผ่านเพศสัมพันธ์ทั้งในเท็กซัสและสเปน

http://www.pri.org/stories/2016-02-01/ugandas-zika-forest-where-virus-was-first-discovered

http://www.bbc.com/news/world-africa-35431181

http://gu.com/p/4ge4f/stw

http://wpo.st/OZi91

http://theconversation.com/proving-that-the-zika-virus-causes-microcephaly-53716