ดวงจันทร์บังดาวอัลเดบารัน 14 มีนาคม 2559

ส. ผาน้ำย้อย

ดวงจันทร์บังดาวอัลเดบารัน 14 มีนาคม 2559

คืนวันจันทร์ที่ 14 มีนาคม 2559 เวลาประมาณ 4-5 ทุ่ม พื้นที่ส่วนใหญ่ของประเทศไทย ยกเว้นภาคใต้ จะมีโอกาสสังเกตดวงจันทร์เคลื่อนเข้าบังดาวอัลเดบารันหรือดาวตาวัว ซึ่งนับเป็นดาวที่สว่างดวงหนึ่งบนท้องฟ้า กล้องสองตาและกล้องโทรทรรศน์ที่มีฐานยึดมั่นคงจะสังเกตปรากฏการณ์นี้ได้ดี

การบัง
การบัง (occultation) เป็นปรากฏการณ์ที่วัตถุท้องฟ้าบังกัน ส่วนใหญ่ใช้กับวัตถุที่มีขนาดปรากฏใหญ่มาบังวัตถุที่มีขนาดปรากฏเล็ก ดวงจันทร์บังดาวเกิดขึ้นบ่อย ๆ สำหรับดาวที่มีความสว่างน้อย แต่สำหรับดาวเคราะห์และดาวฤกษ์ที่สว่างมาก นาน ๆ เราจึงจะมีโอกาสเห็นได้สักครั้งหนึ่ง

การสังเกตดวงจันทร์บังดาวทำได้ดีสำหรับดวงจันทร์ข้างขึ้น เนื่องจากดวงจันทร์จะหันขอบด้านมืดเข้าบังดาวก่อน ดาวฤกษ์จะหายวับไปทันทีเบื้องหลังด้านมืดของดวงจันทร์ หลังจากนั้นดาวดวงเดิมจะกลับมาปรากฏอีกครั้งที่ขอบด้านสว่าง แต่ถ้าเป็นข้างแรมจะกลับกัน

ปรากฏการณ์ดวงจันทร์บังดาวอัลเดบารันที่จะเกิดในคืนวันที่ 14 มีนาคม ดวงจันทร์อยู่ในช่วงข้างขึ้น มีพื้นที่สว่างร้อยละ 38 มองเห็นเป็นเสี้ยว ด้านมืดของดวงจันทร์จึงเคลื่อนเข้าบังดาวก่อน

ดาวอัลเดบารัน
ดาวอัลเดบารันเป็นดาวฤกษ์ที่สว่างที่สุดในกลุ่มดาววัว ชื่อดาวมาจากภาษาอาหรับที่แปลว่า "ผู้ติดตาม" เข้าใจว่าหมายถึงนักล่าที่ติดตามฝูงนก ซึ่งแทนด้วยกระจุกดาวลูกไก่ดาวอัลเดบารันมีสีส้ม เป็นดาวฤกษ์ขนาดใหญ่ อายุมาก อยู่ห่างโลกประมาณ 65 ปีแสง ช่วง พ.ศ. 2558-2561 มีปรากฏการณ์ดวงจันทร์บังดาวอัลเดบารันเกิดขึ้นทั่วโลกทั้งหมด 49 ครั้ง (นับรวมทุกครั้ง โดยไม่สนใจว่าเห็นได้ที่ใดและเป็นเวลากลางคืนหรือไม่) ปรากฏการณ์ที่จะเกิดขึ้นในวันที่ 14 มีนาคม 2559 เป็นครั้งแรกที่สามารถสังเกตได้บนท้องฟ้าเวลากลางคืนของประเทศไทย

เมื่อสังเกตจากประเทศไทย
การบังครั้งนี้สามารถสังเกตได้ในพื้นที่ส่วนใหญ่ของประเทศ ยกเว้นภาคใต้ เริ่มตั้งแต่เวลาประมาณ 4 ทุ่มเศษ ขณะนั้นดวงจันทร์อยู่ต่ำทางทิศตะวันตก เวลาหัวค่ำ ก่อนการบัง ดาวอัลเดบารันจะปรากฏอยู่ห่างไปทางด้านบนของดวงจันทร์ เมื่อเวลาผ่านไป ดวงจันทร์จะเคลื่อนเข้าใกล้ดาวมากขึ้น พร้อมกับมีมุมเงยลดต่ำลง

ดวงจันทร์บังดาวอัลเดบารัน 14 มีนาคม 2559
สถานที่ เริ่ม สิ้นสุด
เวลา มุมเงย เวลา มุมเงย
กรุงเทพฯ 22:27 17° 23:01 9°
ขอนแก่น 22:20 17° 23:06 7°
จันทบุรี 22:31 15° 23:00 8°
เชียงใหม่ 22:15 23° 23:06 11°
นครราชสีมา 22:24 17° 23:04 7°
นครพนม 22:19 16° 23:08 5°
ประจวบคีรีขันธ์ 22:36 15° 22:54 11°
สุโขทัย 22:19 21° 23:05 10°
อุบลราชธานี 22:23 14° 23:06 4°

ดวงจันทร์ควรจะสว่างพอสมควร แต่คาดว่าตาเปล่าอาจพอจะสังเกตเห็นได้ โดยเฉพาะในช่วงเริ่มบัง การสังเกตจะทำได้ดียิ่งขึ้นเมื่อใช้กล้องสองตาหรือกล้องโทรทรรศน์ที่มีฐานยึดและขาตั้ง ปรากฏการณ์ดวงจันทร์บังดาวฤกษ์ในลักษณะนี้ทำให้เราเห็นการเคลื่อนที่ของดวงจันทร์เทียบกับดาวฤกษ์ได้ชัดเจน

หลังจากครั้งนี้ ดวงจันทร์บังดาวอัลเดบารันที่เห็นได้ในประเทศไทยจะเกิดขึ้นอีกครั้งในเช้ามืดวันพฤหัสบดีที่ 22 กันยายน 2559 โดยเห็นได้เฉพาะภาคเหนือในช่วงที่ท้องฟ้าเริ่มสว่าง ภาคตะวันออกเฉียงเหนือก็อยู่ในพื้นที่ซึ่งสังเกตได้ แต่ช่วงที่เริ่มบัง ท้องฟ้าจะสว่างขึ้นจนอาจกลบแสงของดาวอัลเดบารัน